Upadłość konsumencka to postępowanie sądowe przewidziane dla osób fizycznych, które nie prowadzą działalności gospodarczej i stali się niewypłacalni. Przy czym niewypłacalność oznacza, że dłużnik nie jest w stanie wykonywać swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Zapisano tu także, że dłużnik utracił zdolność do wykonania swoich wymagalnych zobowiązań, jeśli opóźnienie w spłacie przekracza trzy miesiące.

Prawo upadłościowe nazywa takie postępowanie postępowaniem upadłościowym wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej.

Zadaniem upadłości konsumenckiej jest oddłużenie niewypłacalnego konsumenta. Umorzenie dotyczy całości lub części długów, których konsument nie jest, ani nie będzie w stanie zapłacić. Należy jednak zaznaczyć, że dotyczy to tylko i wyłącznie długów, które powstały przed dniem ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Celem postępowania jest, aby zamiast indywidualnych postępowań sądowych doprowadzić do łącznego i równego zaspokojenia roszczeń poszczególnych wierzycieli (np. pożyczkodawców ). W postępowaniu upadłościowym dochodzi do likwidacji całego lub części majątku konsumenta. Tak uzyskane środki przekazuje się na zaspokojenie roszczeń wierzycieli, którzy w określonym czasie zgłosili istnienie swojej wierzytelności.

Korzyści z ogłoszenia upadłości konsumenckiej:

Ogłoszenie przez sąd upadłości konsumenckiej oznacza zawieszenie postępowań sądowych, egzekucyjnych, windykacyjnych, wstrzymanie naliczania odsetek, jak również, co do zasady, brak możliwości wszczynania nowych postępowań egzekucyjnych wobec upadłego konsumenta. 

Po ogłoszeniu upadłości majątek którym dysponuje konsument wchodzi w skład tzw. masy upadłościowej. Majątkiem rozporządza syndyk wyznaczony przez sąd – oznacza to, że konsument nie może swobodnie rozporządzać swoim majątkiem.
Po ogłoszeniu upadłości syndyk sporządza inwentaryzację majątku masy upadłości, a następnie przystępuje do sprzedaży majątku upadłego konsumenta – nie dotyczy to jednak przedmiotów pierwszej potrzeby, potrzebnych do codziennej egzystencji.
Po ogłoszeniu upadłości następuje również wykonanie Planu Spłaty Wierzycieli przez upadłego (ratalnej spłaty wierzycieli).

Sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenta jeżeli:

Sądy przychylają się do wniosku o upadłość konsumencką tylko osobom, które są niewypłacalne z przyczyn losowych, a nie ze swojej własnej winy na skutek celowego działania w przeszłości lub niedbalstwa, które doprowadziło do bankructwa gospodarstwa domowego.

• konsument doprowadził do swojej niewypłacalności albo istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub w skutek rażącego niedbalstwa;
• w stosunku do konsumenta prowadzono już konsumenckie postępowanie upadłościowe, ale zostało ono umorzone z innych przyczyn niż na wniosek konsumenta;
• w stosunku do konsumenta we wcześniejszym konsumenckim postępowaniu upadłościowym uchylono plan spłaty (konsument nie wykonywał planu spłaty, nie składał sprawozdań, zatajał źródła przychodu);
• konsument miał obowiązek złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości jako przedsiębiorca, a tego nie zrobił;
• konsument podał we wniosku nieprawdziwe lub niezupełne dane;
• w okresie 10 lat przed dniem złożenia wniosku, względem konsumenta toczyło się już konsumenckie postępowanie upadłościowe, które zakończyło się całościowym lub częściowym oddłużeniem;
• czynność prawna konsumenta została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli.

Kiedy warto starać się o upadłość konsumencką?

Wniosek o upadłość konsumencką jest ostatecznością, kiedy dłużnik naprawdę jest już nie wypłacalny, nie ma majątku, na przykład stracił pracę lub zarabia wynagrodzenie najniższe krajowe , a ma na utrzymaniu jeszcze współmałżonka i dzieci, a więc po prostu nie ma z czego spłacać zadłużenia.